Μεγάλη διάδοση γνώρισε σε Ελλάδα και Κύπρο μια εικόνα που υποστηρίζει πως το 92% των παιδιών που υιοθετούνται από ομόφυλα ζευγάρια κακοποιούνται, το 51% εκδηλώνει κατάθλιψη και το 72% παχυσαρκία. Οι ισχυρισμοί ωστόσο είναι παραπλανητικοί.
Τέτοιες αναρτήσεις έχουν δώσει λαβή για λανθασμένες αντιλήψεις επί του θέματος, όπως η παρακάτω ανάρτηση σε κυπριακό λογαριασμό στο Twitter:
Όπως μπορούμε να δούμε στο κάτω δεξιά μέρος της φωτογραφίας, ο ισχυρισμός βασίζεται στην αμφιλεγόμενη μελέτη του Dr. Paul Sullins, που δημοσιεύτηκε το 2016 στο επιστημονικό περιοδικό Depression Research and Treatment.
Τι ισχύει
Ο Dr. Sullins, είναι πρώην ιερέας και αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Κοινωνιολογίας, του Αμερικανικού Καθολικού Πανεπιστημίου. Το 2016, είχε δημοσιεύσει μια μελέτη με τίτλο “Αόρατα Θύματα: Καθυστερημένη Εμφάνιση Κατάθλιψης Μεταξύ Γονέων του Ίδιου Φύλου”. Η μελέτη του Sullins δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Depression Research and Treatment”, που ανήκει στον όμιλο επιστημονικών περιοδικών “Hindawi”, ο οποίος έχει δεχτεί κριτική για την αξιοπιστία του. Ο ίδιος ο Sullins, έχει κατηγορηθεί για επιστημονική ανεπάρκεια στο επίμαχο θέμα.
Ο κοινωνιολόγος Philip N. Cohen, του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, έχει γράψει για τον Sullins:
Αν και στο παρελθόν έχει δημοσιεύσει σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, η δουλειά του Sullins φαίνεται πως πλέον κατευθύνεται στον κόσμο των απατηλών περιοδικών ανοικτής πρόσβασης.
Ο Cohen κατηγορεί τον Sullins ως προκατειλημμένο, ένεκα του θρησκευτικού υποβάθρου του, ενώ παράλληλα, τον κατηγορεί πως προσπαθεί να προσδώσει (ανύπαρκτη) επιστημονική βάση στα επιχειρήματά του. Την ίδια στιγμή, έχει δημοσιεύσει μια σειρά και από άλλες ανάλογες έρευνες σε αμφιλεγόμενα περιοδικά που δεν πληρούν τα προβλεπόμενα επιστημονικά κριτήρια.
Η μελέτη είχε προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις στους επιστημονικούς κύκλους, με αποτέλεσμα το περιοδικό που εξέδωσε τη μελέτη να προχωρήσει στην παρακάτω επισήμανση:
Έχει δημοσιευθεί “Γράμμα στον Εκδότη” γι’αυτό το άρθρο. Για να δείτε τις λεπτομέρειες, πατήστε “Γράμμα στον Εκδότη” πιο πάνω.
H Έκφραση Ανησυχίας δημοσιεύεται από τον/τους εκδότη/ες και τον εκδοτικό οίκο για ένα άρθρο όταν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για πρακτικές που δεν συμφωνούν με τον κώδικα ηθικής και δεοντολογίας στην έρευνα. Τέτοιου είδους πρακτικές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη λογοκλοπή, την παραποίηση αποτελεσμάτων και τα μεθοδολογικά λάθη. Οι σοβαροί εκδοτικοί οίκοι και επιτροπές περιγράφουν με λεπτομέρεια τις διαδικασίες Έκφρασης Ανησυχίας για ένα άρθρο, όπως για παράδειγμα οι Taylor & Francis ή το International Committee of Medical Journal Editors.
Η Έκφραση Ανησυχίας επικεντρώθηκε σε μεθοδολογικά ζητήματα (μικρό μέγεθος δείγματος και απουσία συζήτησης άλλων μεταβλητών που επηρεάζουν την εμφάνιση κατάθλιψης), αλλά και σε θέματα σύγκρουσης συμφερόντων (conflict of interest) (ιδιότητα του συγγραφέα ως ιερέα και τίτλος με αρνητικούς συνειρμούς). Το άρθρο δεν αποσύρθηκε αλλά ο εκδοτικός οίκος έκρινε ότι ήταν σημαντική η απάντηση σ’αυτό από ένα ειδικό στο θέμα, τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Columbia Δρ Nathaniel Frank. Στην απάντησή του ο ειδικός στο θέμα εντοπίζει ποικίλες μεθοδολογικές παραβιάσεις και συμπεραίνει ότι οι ισχυρισμοί του Sullins είναι αβάσιμοι.
Στην εν λόγω αμφιλεγόμενη έρευνα, ο Sullins βρήκε και επιχείρησε να μελετήσει 20 περιπτώσεις εφήβων με γονείς του ίδιου φύλου, το οποίο αποτελεί πολύ μικρό δείγμα για ασφαλή συμπεράσματα. Δεν διευκρινίζει ωστόσο πόσο διάστημα αυτοί οι έφηβοι έζησαν σε αυτό το περιβάλλον, ή σε τι είδους οικογένεια (ετερόφυλη ή ομόφυλη) ζούσαν πριν. Παραμένει άγνωστο αν αυτοί οι έφηβοι γεννήθηκαν και έζησαν σε ετερόφυλη οικογένεια ή σε μονογονεϊκή οικογένεια. Τέλος ο Sullins συγκρίνει τα παιδιά αυτά που είναι υιοθετημένα με άλλα παιδιά που μεγαλώνουν από τη γέννησή τους σε ετερόφυλες οικογένειες, χωρίς την “περιπέτεια” της υιοθεσίας. Η διαδικασία της υιοθεσίας και της απομάκρυνσης από τη βιολογική οικογένεια κάποιου έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης , ενώ το θέμα της παχυσαρκίας παραμένει αμφιλεγόμενο με κάποια στοιχεια να δείχνουν μεγαλύτερη επίδραση των βιολογικών γονέων στην παιδική παχυσαρκία. Ιδιαίτερα σε σχέση με το ποσοστό κακοποίησης που έχουν βιώσει αυτά τα παιδιά και ανέρχεται στο 92%, αυτό αναφέρεται σε ερώτηση που αφορούσε κακοποιητική συμπεριφορά σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής του παιδιού, συμπεριλαμβανομένης και της βιολογικής του οικογένειας ή άλλων οικογενειών στις οποίες έζησαν πριν την υιοθεσία τους. Αυτές οι σημαντικές παραλείψεις δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τα τελικά ευρήματα του Sullins.
Επιστημονική συναίνεση
Με τον αριθμό των ομόφυλων ζευγαριών να αυξάνεται ανά το παγκόσμιο, η επιστημονική κοινότητα έχει εστιάσει στη σύγκριση μεταξύ παιδιών από ομόφυλες και ετερόφυλες οικογένειες. Πρόσφατες δημοσιεύσεις (Reczek, 2020; Schumm, 2016) τονίζουν την έλλειψη στοιχείων σχετικά με ομόφυλες οικογένειες όσον αφορά τη σύσταση και τη λειτουργία τους και την ανάγκη εστίασης σε μεγαλύτερους αριθμούς τέτοιων οικογενειών με διαφορετικά κοινωνιοοικονομικά, φυλετικά και άλλα χαρακτηριστικά.
Σε πρόσφατη δημοσίευση (Zhang και συνεργάτες, 2023), η οποία αναφέρεται και στο περιοδικό Forbes, πραγματοποιήθηκε μετα-ανάλυση 34 προηγούμενων ερευνών για το θέμα, η οποία έδειξε ότι τα παιδιά από ομόφυλες οικογένειες έχουν παρόμοια ψυχολογικά χαρακτηριστικά με παιδιά ετερόφυλων οικογενειών, ενώ δείχνουν καλύτερη ψυχολογική προσαρμοστικότητα και καλύτερη γονεϊκή σχέση από τα παιδιά ετερόφυλων οικογενειών. Η μετα-ανάλυση αυτή έδειξε επίσης ότι τα παιδιά από ομόφυλες οικογένειες έχουν αυξημένο κίνδυνο στιγματισμού και κοινωνικής περιθωριοποίησης, η οποία προκύπτει από την ιδιαίτερη σύνθεση της οικογένειάς τους. Η έρευνα αυτή ήρθε να επιβεβαιώσει τα αποτελέσματα παλαιότερης μετα-ανάλυσης με στοιχεία από 19 αντίστοιχες μελέτες.
Συμπέρασμα
Με βάση τα ανωτέρω, γίνεται σαφές πως η μελέτη του Dr. Sullivan σχετικά με τις σοβαρές επιπτώσεις της υιοθεσίας παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια στερείται επιστημονικής βάσης. Αντιθέτως, σύμφωνα με πλείστα επιστημονικά δεδομένα, τα παιδιά αυτών των οικογενειών δεν παρουσιάζουν διαφορές με τα παιδιά ετερόφυλων ζευγαριών στις περισσότερες πλευρές της ψυχο-κοινωνικής τους ανάπτυξης, και δεν υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν υψηλότερα ποσοστά κακοποίησης, εμφάνισης κατάθλιψης ή παχυσαρκίας στα παιδιά αυτά.
Δρ. Λουκία Ταξιτάρη και Θάνος Σιτίστας (Επαχτίτης) για Ερευνητική Μονάδα Κοινωνικής Πληροφορικής Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, σε συνεργασία με Fact-Check Cyprus και factchecker.gr.
Πνευματική ιδιοκτησία ©Cyprus University of Technology, Social Computing Research Center. Με την επιφύλαξη κάθε δικαιώματος.
Συγγραφείς: Δρ. Λουκία Ταξιτάρη και Θάνος Σιτίστας (Επαχτίτης) για Ερευνητική Μονάδα Κοινωνικής Πληροφορικής Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, σε συνεργασία με Fact–Check Cyprus και factchecker.gr